Ticari ilişkilerde ödeme süreçlerinin zamanında gerçekleşmesi hem alıcı hem de satıcı için büyük önem taşır. Ancak bazen ödemeler gecikebilir veya ileri bir tarihe ertelenebilir. Bu gibi durumlarda karşımıza iki farklı kavram çıkar: vade farkı ve gecikme zammı. Peki, bu iki terim arasında ne fark vardır? 2025 yılında hangi durumlarda vade farkı uygulanır, hangi durumlarda gecikme zammı devreye girer? Bu yazımızda vade farkı nedir, gecikme zammı nedir, aralarındaki farklar nelerdir ve 2025 yılı itibarıyla hangi hukuki ve ticari durumlarda hangisinin uygulanacağına dair detaylı bilgiler bulabilirsiniz.
Vade farkı, alıcının ödemeyi peşin yerine ileri bir tarihte yapması durumunda satıcının talep ettiği ek bedeldir. Aslında bir çeşit finansman maliyetidir.
Örnek: 100.000 TL'lik bir ürün peşin alındığında bu fiyattan satılırken, 3 ay vadeli alındığında toplam 105.000 TL istenmesi durumunda, aradaki 5.000 TL vade farkıdır.
Gecikme zammı, ödeme süresi geçtiği halde borcun ödenmemesi durumunda uygulanan ceza niteliğinde bir faiz türüdür.
Örnek: Vergi borcunu son ödeme tarihinde yatırmayan mükellefe, her geçen gün için gecikme zammı uygulanır. Fazla mesai ücretlerinin zamanında ödenmemesi durumunda da gecikme zammı gündeme gelebilir. Ayrıca kıdem tazminatının geç ödenmesi durumunda da gecikme zammı veya faiz yükümlülüğü olabilir.
2025’te firmalar, ürün veya hizmetlerini vadeli satmak istediklerinde vade farkı uygulayabilir. Ancak bu farkın geçerli olabilmesi için:
Anahtar Nokta: Eğer bir müşteri ürünü taksitle veya ileri tarihte ödeme sözüyle alıyorsa, burada vade farkı uygulanır.
Vade tarihinde ödeme yapılmadıysa, alacaklı taraf gecikme zammı talep edebilir. Bu durum özellikle aşağıdaki alanlarda karşımıza çıkar:
2025 yılında da Gelir İdaresi Başkanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu gibi kamu kurumları, süresinde ödenmeyen borçlar için gecikme zammı oranlarını periyodik olarak açıklamaktadır. Bu oranlar yıllık bazda değişebilir.
Vade farkı, genellikle yıllık faiz oranı baz alınarak hesaplanır.
Formül:
Vade farkı = Anapara x Faiz Oranı x Vade Süresi
Gecikme zammı, genellikle günlük bazda belirlenen oranlarla hesaplanır.
Formül:
Gecikme zammı = Borç Tutarı x Günlük Gecikme Oranı x Gün Sayısı
Not: 2025 yılı için günlük gecikme zammı oranı %0,05 civarındadır. Ancak güncel oranlar için Resmî Gazete ya da GİB kaynakları takip edilmelidir. Puantaj kayıtları, çalışanlara yapılacak ödemelerin temelini oluşturur. Ödemelerin zamanında yapılmaması halinde vade farkı veya gecikme zammı konuları gündeme gelebilir.
Vade farkı uygulaması genellikle ticari sözleşmelere dayalıdır. Her iki tarafın da anlaşması ile belirlenir. Ancak, Türk Ticaret Kanunu’na göre, vade farkı oranı yıllık %30’un üzerine çıkamaz. Bu oranın aşılması, yasal sınırları ihlal anlamına gelir.
Gecikme zammı, her yıl belirlenen oranlar doğrultusunda uygulanmalıdır. Bu oran Resmî Gazete ile duyurulur ve yasal sınırlar içinde kalınmalıdır. Genellikle, devlet alacaklarında bu oran yıllık %15 ile %20 arasında değişir.
Vadeli satışlarda vade farkı açıkça belirtilmeli ve fatura üzerinde yer almalıdır. Gecikme zammı ise, ayrı bir sözleşme maddesiyle belirlenmelidir. Hem faturada hem de sözleşmede bu oranların belirtilmesi, ileride doğabilecek hukuki sorunları engeller.
Vade farkı ve gecikme zammı, borç ilişkilerinde önemli yaptırımlardır. 2025 yılında bu kavramların hangi durumlarda uygulanacağını bilmek, hem alacaklılar hem de borçlular açısından büyük önem taşır. Sözleşmelerin doğru düzenlenmesi, yasal değişikliklerin takibi ve uzman görüşü alınması, bu süreçte yaşanabilecek hukuki ve mali sorunları önleyecektir. Eğer vade farkı veya gecikme zammı ile ilgili daha detaylı bilgi almak isterseniz, bir hukuk danışmanına başvurmanız faydalı olacaktır.
Vade farkı nedir, nasıl oluşur ve nasıl hesaplanır? Vade farkı geliri, gideri, faturası ve muhasebe kayıtları hakkında detaylı bilgiler bu rehberde!
15 gün boyunca ücretsiz deneyin, kredi kartı gerekmez.
